Genealogy  of      
        Halychyna /
              Eastern Galicia
www.halgal.com





Home About Galicia Vital Records Gazetteers Finding Your Village
Halgal Links           Disclaimer         Contact Photos Bilyi Kamin / Biały Kamień parish
Repatriation and Resettlement of Ethnic Poles Maps Immigration to Ellis Island from Czeremosznia and Usznia
Greek Catholic Records of the Central State Historical Archive of Ukraine, Lviv Emigration from Bialy Kamien through the Port of Hamburg
Roman Catholic Records of the Central State Historical Archive of Ukraine,  Lwów / Lviv   Bielawa Family (of Poznan region, not Galicia)
Great Books: Ukrainian Genealogy: A Beginner's Guide                                                              -Older Bielawa Generations    -Newer Bielawa Generations
Going Home: A Guide to Polish American Family History Research
 
 
 

Na trzykondygnacyjnej wieży domaniowskiego kościoła, na którą prowadzą drewniane schody, znajduje się nieczynny zegar, wykonany w 1880 roku przez A. WINKLERA z Wrocławia. W dolnej partii wieży, nad bocznym wejściem, usytuowana jest wnęka, w której uwagę przyciąga kamienny krzyż o trójlistnym zakończeniu ramion

Domaniów znany i nieznany (3)

powrót



Zbigniew Jakubowicz

W kruchcie po prawej stronie wmurowano pamiątkową tablicę ku czci mieszkańców wsi Usznia - uczestników walk o Polskę, którzy zginęli z rąk okupanta 16 maja 1944 roku w KOŁTOWIE, w województwie tarnopolskim.

Zarówno kruchta, jak i nawa świątyni wsparte są na stropie kolebkowym, zaś charakterystyczne kwadratowe prezbiterium na sklepieniu krzyżowo-żebrowym. Barokowy prospekt organowy wsparty jest na dwóch drewnianych słupach. Na ścianach nawy widnieje współczesna polichromia, ukazująca św. Wojciecha, św. Stanisława Kostkę, św. Katarzynę oraz na tzw. ścianie tęczowej, rozgraniczającej nawę od prezbiterium - scenę Ostatniej Wieczerzy.

Po lewej stronie nawy mieści się barokowa drewniana ambona z I połowy XVIII wieku, zaś po obu stronach ołtarze boczne poświęcone św. Antoniemu i św. Józefowi oraz rzeźby przedstawiające św. Piotra i św. Pawła.

Ozdobę prezbiterium stanowi wykonany z drewna polichromowanego rokokowy ołtarz główny, pochodzący z XVIII wieku. Z zewnątrz, podobnie jak nawa, prezbiterium wzmacniane jest przyporami. Okna zamknięte są półkoliście, a stromy dwuspadowy dach jest pokryty dachówką. Na szczycie nawy od strony wschodniej osadzono kamienny krzyż.


Tablica upamiętniająca 52 mieszkańców wsi poległych w latach 1914-1918

Do południowej ściany nawy przylega odnaleziona po 50 latach tablica z czarnego marmuru, upamiętniająca 52 mieszkańców wsi poległych i zaginionych w okresie I wojny światowej. Swoistą ciekawostkę może stanowić istnienie drugiej tablicy, którą odsłonięto w sierpniu 1923 roku przy drodze do Skrzypnika. Kilka lat po odsłonięciu tej tablicy utworzono w pobliżu muzeum, w którym przechowywano stare dokumenty, mundury, broń, kołowrotki, a także starą laskę urzędową sołtysa z 1400 roku. Muzeum powstało ze składek społecznych, a plac przed nim nazwano imieniem wielce zasłużonego dla gminy - PAULA MARUSCHKE. Obie te pamiątki zostały zniszczone w 1945 roku.

Wróćmy jednak do kościoła parafialnego, wokół którego rozpościera się dawny cmentarz, gdzie odnaleźć można nieliczne groby sprzed 1945 roku oraz mogiły pierwszych osadników.

W części północno–zachodniej, obok muru, nie sposób nie zauważyć kapliczki - groty nawiązującej do sceny objawień z Fatimy.

Na terenie przykościelnym, w pobliżu południowej ściany, dominują dwa wysokie, drewniane krzyże misyjne. Pierwszy, z dużą figurą ukrzyżowanego, pochodzi z 1940 roku. Drugi, z 1950, nakryty obdonkiem, zawiera na ramionach napis: “Ratuj swoją duszę”, a później daty misji świętych: 1950, 1960, 1970, 1980, 1990.

Kościół wraz z cmentarzem otacza mur granitowo-ceglany, w którym ulokowane są od strony południowej i zachodniej dwie furty z metalowymi bramami wejściowymi. Mur od strony zachodniej i północnej wsparty jest masywnymi przyporami.

Podkreślić należy, że otoczenie świątyni, leżącej na niewielkiej wyniosłości terenu, jest zadbane, co świadczy o gospodarności parafian i księdza proboszcza HENRYKA MATUSZAKA.

Kończąc opis kościoła, warto wymienić jego duszpasterzy katolickich. Otóż w latach 1882-1910 proboszczem tutejszej parafii był HUGO HOFFMAN, w latach 1910-1933 BERTHOLD DITTRICH, a w latach 1933-1945 KARL PASTUSZYK, który 18 czerwca 1945 w kościele parafialnym w Domaniowie odprawił ostatnią mszę świętą w języku niemieckim. Później posługę kapłańską pełnił tu przybyły wraz z repatriantami z Uszni ks. EUGENIUSZ NOWAK (od sierpnia 1945 roku), następnie ks. KAZIMIERZ MAKARSKI (był potem dziekanem w Brzegu), ks. JERZY KOSTIKOW, ks. JAN MARUSZCZAK i ks. JAN SZEWCZYK. Obecnie proboszczem jest ks. HENRYK MATUSZAK.


Kapliczka słupowa z 1900 r.

W skład parafii wchodzą następujące wsie: Domaniów, Brzezimierz, Piskorzów, Piskorzówek, Goszczyna, Domaniówek, Danielowice, Kończyce, Kuchary, Kurzątkowice, Radłowice, Skrzypnik i Wyszkowice.

W Domaniowie, oprócz zabytkowego kościoła, warto zobaczyć również położony przy głównej ulicy osobliwy, monumentalny pomnik, upamiętniający 40-lecie przybycia pierwszych osadników w 1945 roku. Pomnik ten, odsłonięty 28 lipca 1985, jest dziełem znanego rzeźbiarza-amatora JAROSŁAWA FURGAŁY z Ośna. Rzeźba wykonana w kamieniu przedstawia orlicę z rozpostartymi skrzydłami, w cieniu których chronią się trzy młode orlęta, a szpony wbite są w ziemię.

Dzieło to usytuowano na prostokątnym, niezbyt wysokim cokole z granitu, poniżej którego wsparta jest tablica z napisem “W 40-lecie powrotu na prastare Ziemie Piastowskie mieszkańcy Gminy Domaniów Lipiec 1985”. Inicjatorem wzniesienia tego symbolicznego pomnika był STANISŁAW KAWAŁKO ze Skrzypnika.

Nieco dalej, po lewej stronie drogi prowadzącej w kierunku Kuchar, natknąć się można na swoistą ciekawostkę - kamienny słupek drogowy sprzed 1945 roku.

Ponadto wnikliwy obserwator dostrzeże kapliczki przydrożne, które niewątpliwie poza ubogacaniem wiary religijnej, jej umacnianiem i pogłębianiem, wpływają też na upiększanie samej wsi. Na terenie Domaniowa jest ich kilka.

Chyba najciekawsza w formie jest kapliczka słupowa z około 1900 roku, stojąca na skrzyżowaniu dróg, naprzeciw starej szkoły. Ogrodzona metalowym parkanem murowana kapliczka, wykonana z cegły glazurowanej w kolorze bordowo-białym. W zwieńczeniu daszku umieszczono kamienny krzyż z aureolą, natomiast ze wszystkich stron cokołu - prostokątne wnęki z figurami świątków.


„Orlica” - pomnik upamiętniający 40-lecie przybycia pierwszych osadników w 1945 r.

Pozostałe obiekty - to murowane kapliczki domowe, zbliżone w formie, z początków XX wieku, z daszkiem dwuspadowym krytym dachówką, zawierające kamienny krzyż w partii szczytowej o zwieńczeniu falistym.

Jedna z nich, leżąca na skraju wsi, przy drodze do Kuchar, zachowała w swym wnętrzu Pietę, czyli Matkę Boską Bolejącą z ciałem Chrystusa na kolanach. Kapliczkę ufundował w 1931 roku JOSEF KRESSE. Naprzeciw, na betonowym słupie, znajduje się gniazdo bociana białego.

Z kolei na południe od wsi, na cmentarzu parafialnym, zobaczyć można jeszcze kaplicę cmentarną, pochodzącą prawdopodobnie z początków XX wieku. Murowana, z dwuspadowym dachem krytym blachą, z oknami sklepionymi półkoliście. Od strony zachodniej przylega do tej budowli, otwarta część ołtarzowa, wsparta na dwóch kolumnach i nakryta dachem trójspadowym, w której uwagę przyciąga mozaika ścienna wykonana z drobnych płytek glazurowych o różnej barwie, w formie tryptyku, ukazująca krzyż, ukrzyżowanego i zmartwychwstałego Chrystusa. Oryginalny tryptyk wykonał około 1980 roku JAN MARMULEWICZ.

Warto przyjechać do Domaniowa, choćby po to, aby usłyszeć doniosłe brzmienie najstarszego dzwonu w okolicy.

Do Domaniowa najdogodniej dotrzemy z Oławy, kierując się na Gaj Oławski, Pełczyce, Polwicę, i Piskorzówek, lub Pełczyce, Brzezimierz i Skrzypnik.

Tekst i fot: Zbigniew Jakubowicz
Powyższy materiał powstał m.in. w oparciu o Chronik des im Jahre 1224 urkundlich genannten Dorfes Thomaskirch, Kreis Ohlau, von Alfons Jaletzke.
 

www.halgal.com            Questions and Comments to Matthew Bielawa
Copyright
©2002     All rights reserved